การเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

การเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

วิธีสอน  หมายถึง
            ขั้นตอนที่ผู้สอนดำเนินการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ตามจุดประสงค์ด้วยวิธีการต่างๆที่แตกต่างกันไปตามองค์ประกอบและขั้นตอนสำคัญอันเป็นลักษณะเด่นหรือลักษณะเฉพาะที่ขาดไม่ได้ของวิธีนั้นๆ
เทคนิคการสอน  หมายถึง
             กลวิธีต่างๆ ที่ใช้เสริมขั้นตอนการสอน กระบวนการสอน วิธีการสอนหรือการกระทำใดๆทางการสอน เพื่อช่วยให้การสอนมีคุณภาพมากขึ้น

วิธีสอนแบบบทบาทสมมติ(Role Playing)
              วิธีนี้เป็นกระบวนการที่ผู้สอนใช้ในการช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ตามวัตถุประสงงค์ที่กำหนดโดยให้ผู้เรียนสวมบทบาทในสถานการณ์ซึ่งมีความใกล้เคียงกับความเป็นจริง และแสดงออกตามความรู้สึกนึกคิดของคน และนำเอาการแสดงออกของผู้แสดง มาเป็นข้อมูลในการอภิปราย

วิธีสอนโดยกรณีศึกษา(Case Study)
               เป็นวิธีการที่ใช้กรณีหรือเรื่องต่างๆที่เกิดขึ้นจริงมาดัดแปลงและใช้เป็นตัวอย่างในการให้ผู้เรียนได้ศึกษา วิเคราะห์และอภิปรายเพื่อสร้างความเข้าใจ และฝึกฝนหาทางแก้ปัญหา

วิธีสอนโดยใช้เกม(Game)
                เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่จัดขึ้นโดยให้ผู้เรียนเล่นเกมภายใต้ข้อตกลงหรือกติกาบางอย่างและนำเนื้อหาและข้อมูลของเกม พฤติกรรมการเล่น วิธีการเล่น และผลการเล่นเกมมาใช้อภิปรายเพื่อสรุปการเรียนรู้

วิธีแบบสถานการณ์จำลอง(Simulation)
               เป็นกระบวนการให้ผู้เรียนลงไปเล่นในสถาานการณ์ที่มีบทบาท ข้อมูล และกติกาการเล่นที่สะท้อนความเป็นจริง และมีปฎิสัมพันธ์กับสิ่งต่างๆที่อยู่ในสถานการณ์นั้น โดยใช้ข้อมูลที่มีสภาพคล้ายข้อมูลในความเป็นจริงในการตัดสินใจและแก้ปัญหาต่างๆซึ่งการตัดสินใจนั้นจะส่งผลถึงผู้เล่นในลักษณะเดียวกันกับที่เกิดขึ้นในสถานการณ์จริง

วิธีสอนโดยการทดลอง(Experiment)
               เป็นกระบวนนการที่ผู้เรียนสมารถเกิดการเรียนรู้จากการเห็นผลประจักษ์ชัดจากการคิดและการกระทำของตนเองผู้สอนต้องงกำหนดจุดมุ่งหมายและกระบวนการในการทดลองให้ชัดเจน

วิธีสอนโดยใช้การนิรนัย(Deduction)
                เป็นกระบวนการการเรียนรู้ที่จัดขึ้นโดยให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับทฤษฎี หลักการ กฎ และข้อสรุปในเรื่องที่เรียน แล้วจึงให้ตัวอย่างหลายๆตัวอย่าง หรืออาจให้ผู้เรียนฝึกนำทฤษฎี หลักการ กฎ หรือข้อสรุปนั้นไปใช้ในสถานการณ์ใหม่ที่หลากหลาก เพื่อให้เข้าใจอย่างลึกซึ้ง

วิธีสอนโดยใช้การอุปนัย(Induction)
                เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่จัดขึ้นโดยการนำตัวอย่าง/ข้อมูล/ความคิด/เหตุการณ์/สถานการณ์/ปรากฏการณ์ ที่มีหลักการณ์/แนวคิด ที่ต้องการสอนให้แก่ผู้เรียน มาให้ผู้เรียนศึกษาวิเคราะห์จนสามารถดึงหลักการ/แนวคิดที่แฝงอยู่ออกมาเพื่อนำไปใช้ในสถานการณ์อืนๆต่อไป


การเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
                การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญคือวิธีการสำคัญที่สามารถสร้างและพัฒนาผู้เรียนให้เกิดคุณลักษณะต่างๆที่ต้องการในยุคโลกาภิวัตน์เนื่องจากเป็นการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญส่งเสริมให้ผู้เรียนรู้จักเรียนรู้ด้วยตนเองเรียนในเรื่องที่สอดคล้องกับความสามารถและความต้องการของตนเองและได้พัฒนาศักยภาพของตนเองอย่างเต็มที่ซึ่งแนวคิดการจัดการศึกษานี้เป็นแนวคิดที่มีรากฐานจากปรัชญาการศึกษาและทฤษฎีการเรียนรู้ต่างๆที่ได้พัฒนามาอย่างต่อเนื่องยาวนานและเป็นงานทางที่ได้รับการพิสูจน์ว่าสามารถพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณลักษณะความต้องการอย่างได้ผล

1.ความหมายการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
คือแนวทางการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนสร้างความรู้ใหม่และสิ่งประดิษฐ์ใหม่โดยการใช้กระบวนการทางปัญญากระบวนการทางสังคมและให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์และมีส่วนร่วมในการเรียนสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ได้โดยผู้เรียนมีบทบาทเป็นผู้อำนวยความสะดวกกับประสบการณ์ การเรียนรู้ให้ผู้เรียนและการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญต้องจัดให้สอดคล้องกับความสนใจ
2.หลักการพื้นฐานของแนวคิดที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
               จะเกิดขึ้นจากพื้นฐานความเชื่อที่ว่าการจัดการศึกษามีเป้าหมายสำคัญที่สุดคือการจัดการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ เพื่อให้ผู้เรียนแต่ละคนได้พัฒนาตนเองสูงสุด ทั้งด้านกำลังหรือศักยภาพของแต่ละคนแต่เนื่องจากผู้เรียนแต่ละคนมีความแตกต่างกันทั้งด้านความต้องการความสนใจความถนัดและมีทักษะอันเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะใช้ในการเรียนรู้  จึงควรมีการจัดการที่เหมาะสมในลักษณะที่แตกต่างกันตามเหตุปัจจัยของผู้เรียนแต่ละคน  และผู้ที่มีบทบาทสำคัญในกลไกการจัดการนี้คือผู้สอนการทบทวนบทบาทของผู้สอนควรเริ่มจากการทบทวนและปรับแต่งความคิดความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของการเรียนโดยต้องนึกถึงว่าแก่นแท้ของการทำงานคือการเรียนรู้ของผู้เรียนต้องเปลี่ยนจากการยึดวิชาเป็นตัวสร้างมาเป็นยึดมนุษย์หรือผู้เรียนเป็นตัวตั้งหรือที่เรียกว่าผู้เรียนเป็นสำคัญ
หลักการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญซึ่งมีสาระที่สำคัญ 2 ประการคือการจัดการโดยคำนึงถึงความแตกต่างของผู้เรียนและการส่งเสริมให้ผู้เรียนได้เอาสิ่งที่เรียนรู้ไปปฏิบัติในการดำเนินชีวิตเพื่อพัฒนาตนเองไปสู่ศักยภาพสูงสุดแต่ละคนจะมีและเป็นไปได้
                     การจัดการเรียนการสอนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญหรือที่รู้จักในชื่อเดิมว่าการจัดการเรียนการสอนโดยยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Student Center) เป็นรูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่รู้จักกันมานานในวงการศึกษาไทยแต่ไม่ประสบความสำเร็จในการปฏิบัติร่วมกับความเคยชินที่ได้รับการอบรมสั่งสอนมาด้วยรูปแบบการจัดการเรียนการสอนโดยยึดครูเป็นศูนย์กลางเมื่อผู้สอนเคยชินกับการจัดการเรียนการสอนแบบดั้งเดิมที่เคยรู้จักจึงทำให้ไม่ประสบความสำเร็จในการจัดการเรียนการสอน
          ดังนั้น  การจัดการเรียนการสอนซึ่งเป็นการจัดการบรรยากาศ จัดกิจกรรม จัดสถานการณ์ ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างเต็มศักยภาพผู้สอนจึงมีความจำเป็นจะต้องรู้จักผู้เรียนอย่างรอบด้านและสามารถวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อนำปัจจัยพื้นฐานการออกแบบหรือวางแผนการเรียนรู้ได้สอดคล้องกับผู้เรียน
3.องค์ประกอบและตัวบ่งชี้การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
ตัวบ่งชี้ที่บอกถึงลักษณะการเรียนรู้ของผู้เรียนประกอบไปด้วย
1. การเรียนรู้อย่างมีความสุขอันเนื่องมาจากการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ความแตกต่างระหว่างบุคคลคำนึงถึงการทำงานของสมองให้ส่งผลต่อการเรียนรู้และพัฒนาทางด้านอารมณ์ของผู้เรียน
2. การเรียนรู้จากการได้คิดและลงมือปฏิบัติจริงหรือกล่าวอีกลักษณะหนึ่งคือเรียนด้วยสมองและสองมือลั่นผลการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียนได้คิดและได้ลงมือปฏิบัติจริงซึ่งเป็นการฝึกทักษะที่สำคัญคือการแก้ปัญหาความมีเหตุผล
3. การเรียนรู้จากแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลายและเรียนรู้ร่วมกับบุคคลอื่นเป้าหมายสำคัญด้านหนึ่งในการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญคือผู้เรียนแสวงหาความรู้ที่หลากหลายทั้งในและนอกมหาวิทยาลัย
4.สื่อการเรียนรู้แบบองค์รวมหรือบูรณาการเป็นการเรียนรู้ที่ผสมผสานสาระความรู้ด้านต่างๆได้สัดส่วนการรวมทั้งปลูกฝังคุณธรรมความดีงามและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ในทุกวิชาที่จัดให้เรียนรู้
5. การเรียนรู้ด้วยกระบวนการเรียนรู้ของตนเองเป็นผลสืบเนื่องมาจากความเข้าใจของผู้สอนที่ยึดหลักการว่าทุกคนเรียนรู้ได้และเป้าหมายที่สำคัญคือพัฒนาผู้เรียนให้มีความสามารถจะแสวงหาความรู้ได้ด้วยตนเอง
4.เทคนิคการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
4.1 เทคนิคการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนสร้างความรู้ด้วยตนเอง
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสําคัญหมายถึงการจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียนมีบทบาทสำคัญในการเป็นผู้เรียนรู้และพยายามจัดกิจกรรมให้ผู้เรียนได้สร้างความรู้ด้านมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลสื่อและสิ่งแวดล้อมโดยใช้กระบวนการต่างๆเป็นเครื่องมือในการเรียนรู้และผู้เรียนมีโอกาสนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์อื่น
ผู้สอนทั่วไปยังเข้าใจเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญหรือเข้าใจว่าจ้างให้ผู้เรียนควรใช้ความรู้ด้วยตนเองคือการปล่อยให้ผู้เรียนเรียนรู้กันเองโดยที่ผู้สอนไม่ต้องมีบทบาทอะไรแม้ว่าจะให้การเรียนรู้เกิดขึ้นที่ตัวผู้เรียนเป็นลักษณะที่ถูกต้องของการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญใดๆที่ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้ขึ้นมาได้เองนั้นเป็นเรื่องยากผู้สอนจึงต้องมีหน้าที่เตรียมจัดหาการและกิจกรรมต่างๆนำทางไปสู่การเรียนรู้โดยไม่ใช้การบอกความรู้โดยตรง
4.2 เทคนิคการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนทำงานด้วยกับคนอื่น
วิทยากร  เชียงกูล  ได้กล่าวถึงลักษณะการจัดการเรียนการสอนเพื่อให้ผู้เรียนเรียนรู้ร่วมกันเป็นการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนออกเป็นกลุ่มย่อยกลุ่มละ 4-5 คนโดยสมาชิกในกลุ่มมีระดับความสามารถแตกต่างกันสมาชิกทุกคนมีบทบาทหน้าที่ร่วมกันในการปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายหรือเป้าหมายและมีโอกาสได้รับรางวัลของความสำเร็จร่วมกันวิธีการแบบนี้ผู้เรียนจะมีโอกาสสร้างปฏิสัมพันธ์ร่วมกันในเชิงบวกมากปฏิสัมพันธ์แบบเผชิญหน้ากันได้มีโอกาสรับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมายจากกลุ่มได้พัฒนาทักษะทางสังคมและได้ใช้กระบวนการกลุ่มในการทำงานเพื่อสร้างความรู้ให้กับตนเอง
4.3.เทคนิคการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
ตามความหมายของการเรียนรู้ที่แท้จริงคือผู้เรียนต้องมีโอกาสนำความรู้ที่ได้เรียนรู้มาใช้ในการดำเนินชีวิตสิ่งที่ผู้เรียนรู้กับชีวิตจริงจึงต้องเป็นเครื่องเดียวกันผู้สอนสามารถจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนประยุกต์ใช้ความรู้ได้โดยการสร้างสถานการณ์ให้ผู้เรียนต้องแก้ปัญหาและนำความรู้ที่เรียนมาประยุกต์ใช้หรือให้ผู้เรียนแสดงความรู้นั้นออกมาในลักษณะต่างๆ
5.การสอนแบบเน้นกิจกรรมการเรียนการสอน
1. การสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลัก ( Problem based Learning)
เป็นการจัดการเรียนการสอนเพื่อให้ผู้เรียนระบุปัญหาที่ต้องการเรียนรู้ผู้เรียนวิเคราะห์ปัญหาตั้งสมมติฐานอันเป็นที่มาของปัญหาและหาคำทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้ผู้เรียนต้องมีความรู้พื้นฐานที่จะเรียนรู้เนื้อหาต่างๆมาก่อนเพื่อจะสามารถเรียนรู้เนื้อหาใหม่โดยกระบวนการใช้ปัญหาเป็นหลักได้
2. การสอนแบบนิรมิตวิทยา (Constructivism)
เป็นการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนให้สร้างองค์ความรู้ใหม่ของตนเองโดยมีการเชื่อมโยงความรู้ใหม่ที่เกิดขึ้นกับความรู้เดิมที่ผู้เรียนมีอยู่แล้ว การสร้างองค์ความรู้ใหม่ของผู้เรียนอาจได้จากการดำเนินกิจกรรมการสอนที่ให้ผู้เรียนศึกษาค้นคว้าทดลองระดมสมองศึกษาในความรู้
3.การสอนเพื่อให้ผู้เรียนเกิดความคิดรวบยอด
 เป็นการจัดการเรียนการสอนที่มุ่งให้ผู้เรียนทราบถึงคุณลักษณะของสิ่งใดสิ่งหนึ่งเรื่องใดเรื่องหนึ่งหรือเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งโดยสามารถระบุลักษณะเด่นลักษณะรองของสิ่งนั้นๆได้สามารถนำความรู้ที่เกิดขึ้นไปใช้ในสถานการณ์อื่นๆได้
4. การสอนแบบร่วมมือประสานใจ
เป็นการจัดการเรียนการสอนที่มุ่งให้ผู้เรียนร่วมมือกันทำงานช่วยเหลือซึ่งกันและกันมีส่วนร่วมในการดำเนินงานและประสานงานการเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ในเรื่องที่เรียน
5. การสอนเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้จากกระบวนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
เป็นการจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้พัฒนาความสามารถในการใช้ความคิดพิจารณาจะเขียนเรื่องราวปัญหาข้อสงสัยต่างๆอย่างรอบคอบและมีเหตุผลผู้สอนจะเป็นผู้นำเสนอปัญหาและผู้ดูแลให้คำแนะนำในการทำกิจกรรมของผู้เรียน
6.การวัดและประเมินผลที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
การประเมินผลเป็นกระบวนการสำคัญที่มีส่วนเสริมสร้างความสำเร็จให้กับผู้เรียนและเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการจัดการเรียนการสอนการประเมินผลจำเป็นต้องมีลักษณะที่สอดคล้องกันในแต่ละการจัดการศึกษาที่ผ่านมาก็มีเหตุการณ์ที่ทำให้ดูเหมือนการสอนกับการประเมินผลเป็นคนละช่วงแยกจากกันสร้างประเมินผลน่าจะเป็นกระบวนการที่ช่วยให้ผู้สอบได้ข้อมูลที่จะนำไปใช้ประโยชน์ในการปรับปรุงกระบวนการจัดการเรียนการสอนเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับผู้เรียนแต่กลับกลายเป็นเครื่องมือตัดสินหรือเส้นทางโลกความฉลาดสร้างความกดดันและเป็นผู้ให้กับผู้เรียนให้สำเร็จหรือล้มเหลวของการเรียนรู้ถูกตัดสินในครั้งสุดท้ายของกระบวนการเรียนการสอนโดยไม่ได้ให้ความสำคัญกับผลงานความสำเร็จมีพัฒนาการที่มีขึ้นในระหว่างกระบวนการเรียนรู้
สรุปว่า
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญคือการจัดการให้ผู้เรียนสร้างความรู้ใหม่โดยผ่านกระบวนการคิดด้วยตนเองทำให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ด้วยการลงมือปฏิบัติเกิดความเข้าใจและสามารถนำความรู้ไปบูรณาการใช้ในชีวิตประจำวันและมีคุณสมบัติตามเป้าหมายของการจัดการศึกษาที่ต้องการให้ผู้เรียนเป็นคนเก่ง คนดี  และมีความสุข